2013-09-14

گەمەکانی شەرع و سوننەت و یاسا!

ئەڤین ئیبراھیم فەتاح

لە ئیسلامدا شەرع کۆی ڕێنماییە ئیسلامیەکانی ھەردو سەرچاوەکەی ئیسلام (قورئان) و سوننەت) ـە. گوێڕایەڵی شەرع لە سەر مرۆڤی موسوڵمان فەڕزە، واتە ئەگەر موسڵمان جێ‌بەجێی نەکات راستەوخۆ بەرەو دۆزەخ پۆست دەکرێت. ھەرچی سوننەتە، ئەوە قسە (حەدیس) و کردەوە و رەفتاری پێغەمبەرە، بەپێی سەرچاوەکانی ئیسلام و یاسا و بنچینەکانی یاسادانانی ئیسلامی (ڕێول الفقە) مرۆڤی موسوڵمان دەبێت پەیڕەویی لـآ بکات و ئەگەر بە گێڕانەوەی دروست (ێحیح) گەیشتبێت دەبێت وەکو قورئان موسوڵمان پێوەی پابەند بێت. ئەم سوننەتە، کە ڕێنماییە گوتەنی (قولی) و کردەیی (عملی) ـەکانی پێغەمبەری ئیسلام دەگرێتەوە، گەلێک یاسا و ڕێسای لە ئیسلامدا چەسپاندوە کە لە قورئاندا نەھاتون و سوننەت زیادی کردون بۆ ئیسلام.. وەکوو بەردانەوەی ریش و بەکارھێنانی سیواک بۆ ددان پاککردنەوە و مارەکردنی کچی ھەشت ساڵی بۆ پیاوی زۆر گەورەتر و تاد. مەلاو موفتیەکان ئێژن پێغەمبەر سەیدی عالەمە و لەبەر ئەوەی ئەخلاقی فرە بەرز بووە بۆیە موسڵمانەکان ھان دەدەن لاسایی کردەوەکانی و ڕێنماییەکانی بکەن.

کردەوەیەکی سوننەتی ھەیە عەرەب پێی دەڵێن (المفاخذە) واتا، پیاو بۆی ھەیە کچ لە دوو ساڵیەوە مارە بکات و لە کۆشی خۆی داینێت و بە خشاندن بە لەشی خۆی رەحەت بکات. بەپێی سەرچاوەی زۆر و زەبەندە پێغەمبەری موسڵمانان خاتو عایشەی بە شەش ساڵی مارە کردووە و بە نۆ ساڵی گواستویەتیەوە، کە دەنگءباسی ئەم زەماوەندە لە سەرچاوەکانی (سوننەت) دا بە گێڕانەوە و (سەنەد)ی دروست و متمانەدار گەیشتوە. ھەر بۆیە ئەم کردارە بوەتە کردارێکی ڕێگەپێدراو لە یاسا (شەرع) ی ئیسلامیدا.
لە ٦/٩/٢٠١٣ دا رۆژنامەی ئەلیکترۆنی (المشھد الیمنی) ھەواڵێکی بڵاو کردوەتەوە تیایدا ھاتووە: کچێکی منداڵی ھەشت ساڵی لە شەوی بووکێنیدا گیان لە دەست دەدات. دایک و باوکی ئەم داویانە بە پیاوێکی ٤٠ ساڵی و لە شەوی بووکێنیدا جەستە بچکۆلەکەی بەرگەی ئەو ئازارەی نەگرتووە و گیانی لەدەستداوە. لەم بارەیەوە چالاکانی یەمەنی داوا لە حکومەت دەکەن دایک و باوک و زاواو مەلاکەش دادگایی بکرێن بۆ ئەوەی ئەم دیاردە کە بەربڵاوە لە یەمەن سنووردار بکرێت. کەچی حکومەتە ئیسلامیەکەی دەڵێ سوننەتە خیلافی شەرع نیە!
بەپێی مافەکانی مرۆڤ و لە زۆربەی وڵاتانی دونیا مومارەسەکردنی سێکس لەگەڵ منالڕ لاقەکردن و تاوانە و سزاکەی فرە سەختە. کەچی حوکمی ئیسلامی موبارەکی دەکات!
بەپێی دەستوورە یەک بەدوای یەکەکانی عێراق، شەریعەتی ئیسلام بنەمایەکی سەرەکی بووە بۆ یاسا بەگشتی و یاسای باری کەسی بەتایبەتی. بەڵام، یاساکانی شەریعەتی ئیسلام دەگەڕێَنەوە بۆ زەمانێک چەمکە مرۆییەکان نەزانرابوون بۆیە دەبینین زۆریان لەگەڵ رۆحی سەردەم ناگونجێن بۆیە لە زۆر شوێن گۆڕاون. بۆ نموونە، ئەو یاسا جوانەی لەیەمەن رێگە بە لاقەکردنی منداڵان دەدات لە کەم شوێنی دواکەوتووی وەکوو یەمەن ماوە.
پرسیاری بابەتەکە ئەوەیە، مادەم دەتوانن ھەندێک یاسای نامرۆیی بگۆڕن، بۆچی ھەندێکی دیکەی نەک تەنیا نامرۆیی بەڵکوو نالۆژیکیش ناگۆڕن؟! بۆ نموونە، مانای چیە تا ئیمڕۆ لە دادگا دوو ژن بەرابەر بە پیاوێک وەک شایەد وەردەگیرێن ئەگەر جەنابی قازی بڕیاری نەدا ئەمانە مرۆڤی تەواون نەک نیوە.
سەیریی بابەتەکە لەوەدایە، کاندیدایەکی پەرلەمان لەسەر لیستی کۆمەڵ لە رانیە بە ناوی (یاسین عەبدوڵڵا) لە کەناڵی ئاسمانی (ڕووداو)ەوە شەوی ١٠-١١\٩\٢٠١٣ ڕایگەیاند: دەنگدان شایەدیە دەبێ ھەموو کەسێک بە ویژدانە شایەدی بدات. داخی گرانم کەسێک نەبوو پێَ بێژێت: ئەی بۆچی دەنگی مێینەکانتان کۆ ناکەنەوە و دابەشی دووی ناکەن، خۆ دینی حیزبەکەتان وای گوتووە، یان ئێستا ژن یەکسانە و کەم عەقڵ نیە بایی ئەوەی شایەد بێت؟